Kadında Tüylenme (hırsutizm) ve Tedavi

TÜYLENME ARTIŞI (HİRSUTİZM)
Artmış androjen-erkeklik hormonu yapımı ve/veya vücuttaki artmış kullanımı nedeniyle, normalde erkekte görülen seksüel kıllanma özelliklerinin kadında görülmesidir. Serum androjen-erkeklik hormonu düzeyleri normal bile olsa, kıllanma artışı tipik erkek bölgelerinde ise neden androjen kaynaklıyken; uzun ince tüylerin ön kol ve bel gibi bölgeler dahil yaygın artışı androjen kaynaklı değildir.
Hirsutizm genellikle iyi huylu bir problemdir ve virilizasyondan (kıllanma artışı, libido ve kas yapısında artma, memelerde küçülme, klitoriste büyüme, ve seste kalınlaşma) ayırıcı tanısı yapılmalıdır. Virilizasyonun daha ciddi incelenmesi gerekir ve genellikle kanda dolaşan androjen düzeylerinde ani artışa yol açan durumlarla birliktedir (ör, androjen salgılayan tümörler, androjenik ilaç kullanımı).Hirsutizmin en sık nedeni polikistik over sendromu (PCOS)dur. Vücut ve yüzdeki tüylenme artışı izole veya ; adet düzensizliği, akne, ve/veya erkek tipi kellik ile birlikte olabilir. Sıklıkla görülen şişmanlık ve kanda insülin değerlerindeki artış klinik bulguları daha da arttırır. Şişman yüksek insülinli PCOS’ lu kadınlar hirsutizme daha eğilimlidirler. Obezite hirsutizmin şiddetini anlamlı derecede arttırır. Bu nedenle kilo verme (Vücut Kitle İndeksi> 25 kg/m2) tedavinin başarısı için çok önemlidir. Kilo verimi ile insülin ve androjen düzeylerindeki düşüş hızlanır. Şişman PCOS’ lu kadının başlangıç kilosundaki % 5 azalma bile; androjenlerde azalma, ve tüylenme dağılım skorunda iyileşme ile sonuçlanmaktadır.
TEDAVİ;Tedavi ilk planda ilaçla yapılan tıbbi tedavi olmalıdır. Çoğu kadın tedavi başlar başlamaz tüylenmede azalma bekler. Ama bu tedavi başladıktan genellikle 3-6 ay sonra olacaktır. Kıllarına alınması gibi kozmetik girişimlere de tedavi boyunca devam edilmelidir. Yeni kıl gelişimini engelleyen yumurtalıkların baskılanması ile birlikte, eski kılların elektro-laser epilasyon ile alınması hirsutizmin en etkili tedavisidir.En etkili tıbbi tedavi; kombine ilaç (erkeklik hormonun direkt ve ciltteki etkileriyle birlikte baskılanması ) ve/veya girişimsel(mekanik ve kozmetik ) işlemler birlikte uygulandığında sağlanmaktadır. Tıbbi tedavinin ana amacı ; istenmeyen tüylerin mekanik olarak alınabileceği zamana ulaşmayı mümkün olduğunca kısaltmak olmalıdır.Tüylenme; genelde yumurtalık ve böbrek üstü bezi düzeyindeki erkeklik hormonunu baskılanmasındansa, cilt düzeyindeki androjen baskılanması tedavisine daha iyi yanıt verir. Hirsutizm kabul edilebilir düzeye indirildikten sonra, devam edilen ilaç dozu hirsutizmde artışa yol açmayacak minimal doza indirilir.Yumurtalık veya böbrek-üstü bezi düzeyinde androjen blokajı; Doğum kontrol hapları, GnRH-analogları, steroidler (Dexamethason, prednisolon), ketokonazol gibi ilaçlarla yapılabilir.Doğum kontrol hapları ve özellikle bir anti-androjen olan siproteron asetat içerenleri, hafif ve orta hirsutizmin en iyi ilk tedavi seçeneğidirler.Drospirenone içeren doğum kontrol hapları; tüylenme artışını azaltma yanında, idrar söktürücü özellikleri nedeniyle adet öncesi gerginlik yakınmalarını da azaltırlar.Doğum kontrol hapının kullanılamadığı durumlarda; 3 ayda bir kalçadan veya günde 10-20 mg ağızdan kullanılabilen medroksi progesteron asetat da bir tedavi seçeneği olabilir .Ciltte-Periferik Androjen BaskılanmasıSiproteron Asetat, spironolactone, flutamide, finasteride gibi ilaçlarla yapılabilmektedir.Siproteron Asetat; İngiltere’ de hirsutizm tedavisinde en fazla tercih edilen ilaçtır. Siproteron asetat içeren doğum kontrol haplarının, hafif ve orta hirsutizmdeki kullanımında % 50 olguda yakınmalarda gerileme saptanmaktadır.
İnsülin duyarlaştırıcı Ajanlar-Metformin;Serum insülin ve testosteron düzeylerini azaltarak, yüksek insülin düzeyleri olan PCOS’ lu hastalardaki hirsutizm tedavisinde yarar sağlarlar. Şeker hastalığı tedavisinde kullanılan ilaçlardır.Eflornithine Krem (Vaniqua) Cilde uygulanır. ABD’ deki Gıda ve İlaç Denetleme Kurumu (FDA) yüzdeki tüylenme tedavisindeki kullanımını onaylamıştır. Tüylenen yerlere günde 2 kez uygulanır. Lazer epilasyonu ile kombine kullanımı, sadece lazer epilasyona göre daha hızlı tedavi sağlamaktadır. 6 ay kullanım sonrası hiç ilaç kullanmayan grubuna göre anlamlı iyileşme sağlamıştır. Yararlı etki geçicidir. Tedavi kesiminden sonraki 8 hafta içinde kıl gelişimi tedavi öncesi düzeylere geri döner.CERRAHİ TEDAVİ;

Hirsutizm tedavisinde yeri kısıtlıdır. Laparoskopi ile yumurtalıklarda delik açma-drilling sonrası, androjen düzeylerinde hızlı ve anlamlı bir düşme olur. Sadece yumurtlamanın olmadığı kısır kadınların tedavisinde yeri vardır. Her iki yumurtalığın alınması ise; doğurganlık dönemi dışındaki, uzun süreli tedavi istemeyen veya tıbbi problemi olan olgularda seçilebilecek bir tedavidir.